Osmanlı yükselme dönemindeyiz yine... Yavuz Sultan Selim döneminin ilginç notlarına bir göz atalım bu yazıda.
I. Selim'den daha çok kullanılan adıyla Yavuz Sultan Selim bir çok padişahla psikopatlıkta yarışacak durumdadır. Daha önce söylemiştim, Yavuz'un tek oğlu (Kanuni) var diye işte bunun sebebi de tam olarak Yavuz'un psikopatlığındandır. 8 sene tahtta kalan Yavuz tabir-i caizse at sırtından inmemiştir. Yani resmen çocuk yapmaya vakit bulamamıştır. Filmi başa saralım ve Yavuz'un tahta çıkma hikayesine bir bakalım...
Yavuz'un babası, Fatih Sultan Mehmet'in oğlu olan II. Bayezit o sülaleye yakışmayacak kadar uysal bir adamdır. Sürekli ibadet ettiğinden dolayı kendisine "sofu" lakabı verilmesi bir kenara, yaptığı tek olumlu işin Fatih'in işin büyük bir kısmını bitirdiği Karamanoğulları'nı yıkması olduğunu düşünün. Zaten kendisinin de tahta çıkış hikayesi ilginçtir. Cem Sultan olayını bilmeyen yoktur herhalde, kendisi Fatih'in diğer oğludur ve Konya / Karaman bölgesinde sancak beyidir. II. Bayezit ise Amasra bölgesinde sancak beyliği yapmaktadır. (Burada ufak bir dip not olarak padişah öldükten sonra ilk İstanbul'a gelen şehzadenin padişah olmaya hak kazanması gibi o dönemin bana göre en saçma geleneklerinden birinin varlığını hatırlatayım.) Babası Fatih'in hastalandığını duyan Bayezit İstanbul'a daha yakın olan Amasra'dan hemen İstanbul'a geçip padişahlığını daha kardeşi Bursa'dayken padişahlığını ilan etmiştir.
Cem Sultan abisiyle taht mücadelesine girişmiş ancak bir türlü başarılı olamayıp sırasıyla Memlüklere, Rodos Şovalyelerine, Papa'ya ve Franklara sığınmış ve II. Bayezit bu devletlerin hepsine kardeşini salmamaları için yıllık vergi ödemiştir. Bu ufak ipucundan da anlaşılacağı gibi Cem Sultan aslında Bayezit'e göre çok daha atılgan hatta bir çok tarihçinin görüşüne göre çok daha iyi bir padişah olma kapasitesine sahiptir. Yani sanıldığı gibi korkak değildir, sadece canını kurtarmıştır. Yine hatırlatmakta fayda var ki o dönemlerde Fatih kardeş katlini vacip kılmış ve Cem Sultan muhtemelen abisi tahta çıktıktan sonra öldürülecektir.
Yavuz Sultan Selim'e geri dönelim... Yavuz şehzadeliği döneminde Şii Safevi devletini yenmiştir ve büyük bir riskten devleti kurtarmıştır. Ancak Yavuz'un babası Bayezit'in oğlunun aldığı toprakları "ilişkileri iyi tutmak adına" Safevilere geri verdiği bilinir ki bu tam anlamıyla Yavuz Sultan Selim'in psikopata bağlayıp babasını tahttan indirdiği günlere tekabül eder ki Osmanlı'da bu durum ilk ve tektir. Yeniçerilerin de bunda etkisi çoktur tabii ki, o dönemde en iyi dönemlerinde olan Yeniçeri ocağı psikopatlıkta sınır tanımayan, savaştan hiç çekinmeyen genç Yavuz'u desteklemiş ve Bayezit'i tahttan indirmişlerdir. Bayezid tahttan indikten sonra Edirne'ye gönderilmiş ve kısa süre sonra orada yaşamını yitirmiştir. Bayezit ise Memlükleri, Safevileri, Mısır'ı yok etmiştir ki bu da oğlu Kanuni için daha önce de bahsettiğim gibi "hazinenin ağzına kadar dolu olması" anlamına gelmektedir.
Spekülatif Tarih #8: 12 yaşındaki Fatih'in babasına mektubu
4 yorum:
çok eğlenceli bir yazı dizisi oluyor, öncelikle onu belirtip takdirlerimi sunayım :)
yalnız 2. bayezid amasra değil, amasya'da sancak beyiydi.(çok bilmişlik gibi anlaşılmasın, ukalalığı hiç sevmem çünkü :))
birde cem'le çekişmesinde işin iyice bokunu çıkaran olay, yazıda da belirtildiği gibi tahta çıkması halinde cem'in daha aktif ve başarılı bir padişahlık yapabileceği yanında; cemin yetiştiği konya ahalisinin ulemalığa, bayezid'in bulunduğu amasya'nın ortamınınsa gazaya daha yatkın olmasıydı. yani cem'in sofu, bayezid'in savaşçı olması beklenirken bunun tam tersi gerçekleşmiştir...
doğuş ciddi ciddi lezzetli oluyor bu yazı dizisi, tekrardan eyvallah.
@mussano
haklısın amasra değil, amasya. hem övgün için hem de düzeltme için teşekkür ediyorum :)
@eren
sana da eyvallah baba.
cem sultan olayında şöyle bir durum vardır. eski türklerden beri gelen veraset anlayışını bilmek gerekir ki tahta çıkış nasıl olur anlayabilelim diye. eski türklerden beri türklerde tahta çıkma konusunda herhangi bir anlayış yoktur. yani kesin bir kural yoktur bu nedenle hanedan soyundan herkes tahta geçebilirdi ta ki I. Murat'a kadar bu dönemde tahta sadece padişah ve oğullarının geçebileceği kanunlaştı Fatih döneminde ise kardeş katli yasallaştı. buna göre devletin merkezine ilk gelenin tahta çıkması son derece normaldir.
yavuz trabzonda şehzade sancağında iken Safeviler üzerine akınlar düzenlemiş ganimet alıp geri dönmüştür. herhangi bir fetihte bulunmamıştır. bunun yanında bu dönemde casuslarıyla anadoludaki Safevi hareketlerini takip ettirmiştir.
yavuz babasını yeniçerilerin ve kırım hanının desteğini alarak tahttan indirmiş ve daha sonra zehirleterek öldürtmüştür.
bunun dışında osmanlı hazinesinin en dolu dönemini yaşatmıştır. hazinenin giriş kapısına mührünü bastırmış ve bende sonra kim bu hazineyi bu kadar doldurursa o hazine girişine mührünü bastırsın demiştir. ondan sonra kimse hazineyi o kadar dolduramadığı için hazine hep yavuz mührü ile kapanmıştır.
Yorum Gönder